Günümüzde oldukça popüler hale gelen bitcoin hakkında en çok sorulan sorulara cevaplar hazırladım. Bitcoin ile ilk defa tanışıyorsanız önce “Bitcoin nedir?” konulu yazımı okumanızı tavsiye ederim.

Bitcoin Neden Bu Kadar Popüler?

“Bitcoin nedir” sorusunun cevabını kısaca öğrendik. Peki nasıl bu kadar popüler oldu? Ülke sınırı yok, kanunlarana tabi değil, kart ücreti gibi ücretler yok, komisyon yok, gizlilik var ve çok kolay. İşte bu sebeplerle bitcoin kullanımı hızla yayıldı. Sağlam bir altyapısı olması da etkili elbette.

Satoshi Nedir?

“Bitcoin nedir” sorusunun devamında “Satoshi nedir?” sorusu geliyor desem abartılı olmaz. Bitcoin’in para birimi BTC olarak kullanılır. Kuruş olarak en küçük kısmı da 100 milyonda 1 BTC’dir. Buna da “Satoshi” adı verilir.

Bitcoin Nasıl Üretilir?

Bitcoin’in tamamen şeffaf bir teknolojisi vardır. Tamamen açık olan teknik dokümantasyona göre madencilik için karmaşık matematik işlemlerini yapmak gerekiyor. Bu da oldukça kuvvetli CPU (işlemci gücü) ihtiyacı anlamına geliyor. Bu gücü harcayıp istenen problemi çözen ve bunu kanıtlayanlara ödül olarak bitcoin verilir. Bitcoin böyle ihraç olur. Bunun dışında el değiştirerek tedavülde dolaşır diyebiliriz.

Madencilik Havuzu Nedir?

İlk çıktığı senelerde madencilik daha çok getirisi olan bir işlemdi. Çünkü geçen her sene madencilikten elde edilen bir blok için verilen ödül yarıya düşüyor. 2017 itibariyle bu ödül 12.5 BTC. Dolayısıyla madencilikte de havuzlar oluşturarak daha verimli işbirlikleri sağlanıyor ve güçler birleştiriliyor.

Çözülmesi beklenen problemde bir rastlantısallık da söz konusu. O yüzden örneğin 100 cihaz ayrı ayrı çalışırsa içlerinden birisi yarışı kazanacak ve diğerlerinin harcadığı zaman ve elektrik boşa gidecektir. Üstelik tek bir cihazın bitcoin üretmesi kabul edilebilir süreler değildir. Bu sebeple havuzlar oluşmuştur. Havuzlarda çeşitli kazanç modelleri vardır. Şu an o konuya girmeyeceğim. Siz de bir bitcoin madencilik cihazı alıp bu tür bir havuza dahil olabilirsiniz.

Bitcoin’e Neden Güveneyim?

Bitcoinin altyapısı gerçekten çok ustaca tasarlanmış. Dağıtık yapısı ve “konsensus” algoritmasıyla oldukça güvenli bir yapıdır. “Proof of Concept – İş İspatı” yapısıyla çok eşsiz bir yapı ortaya koyulmuştur (özellikle ilk çıktığı yılları düşünürsek). Çözülen problemin onaylanması için tüm ağa dağılması gerekmektedir. Böylece sahte işlemlerin kolayca sistem dışına atılması sağlanmıştır. Sonuçta güvenlik, siber güvenliğin ötesinde şifreleme algoritmalarıyla da korunuyor.

Bitcoin’e Değer Veren Şey Nedir?

Bir para biriminin değeri nereden geliyorsa aslında bitcoin’in değeri de oradan geliyor. Ülkeler paralarını basarken paraya dayanak olarak değerli bir maden seçerler. Değerli madenin bulunması için de fiziksel bir emek gerekir. Yani bulması kolay olmayan değerli birşey. İşte bu değerli maden yerine “çözülmesi zor matematiksel işlemleri” koyun. Gerisi yanı. Başta algılaması zor bir kavram ama irdeleyince gerçekten inovatif bir adım olduğunu görüyorsunuz.

Madencilik İçin Çok Elektrik Gerekiyor mu?

Tam kapasite bir nükleer reaktörün şu an piyasada varolan tüm bitcoin madenciliği cihazlarını çalıştırabileceğini okumuştum. Buna karşın o kadar para için gereken gerçek madencilik için harcanan elektrik ise misli misli daha fazla. Bu açıdan bitcoin çevreci bir para birimi de diyebiliriz. Bu konuyu çok güzel anlatan şu videoyu izleyebilirsiniz.

İlk Madencilere Haksız Kazanç Sağlıyor mu?

Madencilik işine erken girenler günümüze göre daha yüksek kazançlar elde ettiler. Fakat buna haksız kazanç diyemeyiz. Yani bugün bu işe girenler de bir sene sonra girenlere göre avantajlıdır. Bununla birlikte bitcoin arz/talep dengesiyle yürüyen bir sistemdir. Yarın değerinin dramatik bir şekilde düşmeyeceğini de kimse garanti edemez. Bu bir yatırım riskidir.

Bitcoin Ağını Kim Kontrol Ediyor?

Aslında kimse sahibi olmamakla birlikte, isteyen herkes ağın bir parçası olabilir. Açık geliştirme dokümantasyonuna uygun yazılımı geliştiren her yazılımcı bitcoin ağına dahil olabilir.

Bitcoin Ağı Birisinin Eline Geçebilir mi?

Bitcoinin altyapısı olan “blockchain” özellikle dağıtıklık üzerine kurulu bir yapıdır. Bu tür bir tehditin gerçekleşmemesi için %100 garanti yok. Fakat sistem öylesine dağıtık ki; tamamını ele geçirmek çok da olası değil. Bunu aynı bir borsadaki tüm payları tek bir gücün satın almasına benzetebiliriz.

Toplam Ne Kadar Bitcoin Üretilebilir?

Bitcoin’in yapısı gereği madencilik ile üretilebilecek blok saysının bir limit vardır. Maksimum 21 milyon BTC üretilebilir.

E-Cüzdan / E-Wallet Nedir?

E-wallet yani e-cüzdan temelde bir yazılımdır. Her e-cüzdanın bir açık/gizli anahtar ikilisi vardır. Gizli anahtar sadece cüzdan sahibinde olurken, açık anahtar da herkese açık bir adrestir.

Gizli anahtar 32 bayt bir sayıdır ve şuna benzer:

E9 87 3D 79 C6 D8 7D C0 FB 6A 57 78 63 33 89 F4 45 32 13 30 3D A6 1F 20 BD 67 FC 23 3A A3 32 62

E-cüzdan yazılımları çevrim dışı, bulutta saklanan ve hatta basılı olarak bile yedeklenebilir. Sonuçta yukarıdaki gibi olan gizli anahtarı kaybetmemeniz gerekiyor.

E-cüzdanımı kaybedersem Ne Olur?

Paranız dijital olarak e-cüzdanda saklanır. Bir e-cüzdana sahip olmak demek onun “gizli anahtarına” sahip olmak demektir. Bu kimliği kaybederseniz e-cüzdana erişemezsiniz. İçindeki para ulaşılmaz olur. Çok derin bir kuyuya düşmüş para gibi.

Bitcoin Nasıl Alınır?

Geleneksel paralarla hesaplanan kur özerinden dönüştürülerek alınıp satılır. Bunun için öncelikle e-cüzdan (e-wallet) sahibi olmanız gerekir. Sonra kendi ülkenizin parasıyla satın alabilirsiniz. Satın almak ve bitcoin ile alışveriş yapmak farklı kavramlardır. Şöyle özetleyebiliriz; örneğin o anki TL/BTC kuruyla 1 BTC aldınız. Sonra bunu harcamak için başka cüzdanlara istediğiniz kısmını gönderebilirsiniz (aslında kısmi gönderme yoktur ama bunu sağlayacak yöntemler geliştirilmiştir). Sonra isterseniz BTC olarak cüzdanızda tutabilirsiniz veya BTC/TL kuruyla BTC’nizi satarak TL’ye çevirebilirsiniz. Daha detaylı bilgi için Bitcoin nasıl alınır? Nasıl satılır? yazımı okuyabilirsiniz.

Diğer Para Birimlerine Nasıl Çevrilir?

Bitcoin hakkında bilgilere devam edelim. Bitcoin’in fiziki para birimleriyle paritesi mevcuttur. Anlık değişen pariteye göre TL, USD, EUR gibi para birimlerine çevrilebilir. Bunu sağlayan online web siteleri mevcuttur (TL ile işlem yapmak isterseniz btcturk ve koinim sitelerinden hizmet alabilirsiniz.BTCTurk sitesini şahsen denedim, kolaylıkla işlem yapılabilir).

Bitcoin Nasıl Transfer Edilir?

Kişiler kendi aralarında dijital cüzdan üzerinden bitcoin alıp verebilirler. Bu da bir mobil uygulama veya web sitesinde sunulan e-cüzdanlar ile mümkündür. Her cüzdanın bir açık adresi vardır (örnek: 1CAFCt7ckihCXm65f1M42VjuFK343TzyWg gibi). E-cüzdan uygulamanız sayesinde istediğiniz işlemi yaparsınız. Fakat para hemen karşı hesaba geçmez. Bu işlemin doğru olduğunun ağdaki madenciler tarafından onaylanması gerekir. Genellikle 6 uç onayladığında işlem doğru kabul edilir. Daha detaylı açıklama için Bitcoin Transferi Nasıl Yapılır? yazımı okuyabilirsiniz.

Yatırım İçin Bitcoin Alınır Mı?

Bitcoin, çıktığı yıldan bu yana ciddi artış sağladı (bakınız: https://bitcoincharts.com/bitcoin/). Üretimde  bir üst sınır olduğundan ve sağladığı avantajlardan dolayı giderek daha da değer kazanması bekleniyor. Bunun tersini savunanlar da var elbette. Bu bir risk!

Piyasada Ne Kadar Bitcoin Var?

Şu anda dolaşımda 16.8 milyar $ dan fazla bitcoin bulunmaktadır (2017 Şubat).

Gizlilik Nasıl Sağlanıyor?

Bitcoin’in en belirgin özelliklerinden birisidir. İşlem yaparken gerçek kimliğinizi kullanmanız gerekmez. “hash” denen 32 karakterlik karmaşık bir kod sizi temsil eder. Tüm işlemlerinizi bu kimlikle yaparsınız ve gerçek kimliğinizi siz söylemedikçe kimse bilemez. Fakat tüm işlemler açık olduğu için yapılan işlemleri analiz ederek bazı kimlikleri ortaya çıkarmak mümkün olabiliyor. Bu sebeple tüm işlemleri aynı kimlikle yapmamak gerekiyor.

Şeffaflık Nasıl Sağlanıyor?

Tüm işlemler açık bir kayıt defterinde tutulur. Fakat bu işlemleri yapan kişilerin gerçek kimliği bilinmez. Yani bitcoin protokolünü öğrenirseniz şu ana kadar yapılan tüm işlemleri dökebilirsiniz. Gerçek kimlikler hariç tüm bilgileri elde edebilirsiniz. Yapılan tüm bitcoin işlemlerini blockchain.info sitesinden takip edebilirsiniz.

Bitcoin’in Geleceği Ne Olacak?

Şu an değeri ciddi bir yükseliş gösteriyor. Oldukça yaygın olarak da kullanılıyor. Fakat devletler için bir derece tehdit de oluşturuyor. Bir bitcoin işleminin içeriği, nereden nereye gittiği, alıcı ve verici gibi bilgiler olmadan bir emtia el değiştiriyor. Şöyle bir düşünürseniz bu gerçekten devrim niteliğinde bir sistem.

Bitcoin Yasal Mı?

Bu cevabı zor bi soru. Bitcoin kullanımı dünya genelinde yasaldır. Fakat yaşadığınız ülkede yasak ise sorun olabilir. Türkiye’de bitcoin alıp satmak konusunda bir yasak yok. Bitcoin kabul eden yerler de günden güne artıyor. Fakat bitcoin maalesef yüz kızartıcı ve yasadışı konularda da kullanıldığından çok masum olmadığı noktalar da var. Bu da bir handikap oluşturuyor. Bu yüzden geleceğini sorgulamak da yanlış sayılmaz.

Özetle;

Bitcoin, oldukça inovatif ve geleneksel paraya bakışı gerçekten değiştirmiş bir kavram. Dünyada ve ülkemizde kullanımı da giderek yaygınlaşıyor. Kullanmadan önce ne olduğunu bilmek önemli. Bitcoin kullanmayı düşünüyorsanız;  “Bitcoin nedir?” ve “Bitcoin nasıl alınır? nasıl satılır?” konulu yazılarımı da okumanızı tavsiye ederim. Umarım bu yazım aydınlatıcı olmuştur.

Daha fazla bilgi için bitcoin hakkındaki diğer yazılarımı okuyabilirsiniz.