Kriptoparalar hayatımıza hızla girdiler. Bununla birlikte teknik ve parasal yönlerden bir çok yeni kavram ortaya çıktı. Ben bugün Coin, Token ve Altcoin hakkında bilgi vermek istiyorum. Kafa karıştıran bu kriptopara kavramlarını basitçe ele alıp örneklendireceğim.
Kriptopara Nedir?
Kriptopara, alım satım aracı olarak bildiğimiz para türlerine alternatif olarak geliştirilmiş dijital varlıklardır. Bu varlıkların gücü şifreleme teknolojilerine dayanır. Bu sayede paranın üretimi, transferi şeffaf bir şekilde güvenle sağlanır. En çok bilineni Bitcoin olmakla birlikte piyasada onlarca farklı kriptopara bulunmaktadır (Örneğin, Ethereum, Bitcoin Cash, Ripple gibi).
Kriptoparalar ülkelerin merkez bankaları gibi devlet kurumlarına bağlı çalışmayıp merkezsiz işlem görürler. Bu sebeple; tüketiciyi devlet kanunları güvence altında almaz. Sonuç olarak kriptoparanın ne olduğunu anlamadan yatırım yapmak oldukça risklidir. Getiri ve götürüleri birlikte öğrenilmeli ve ondan sonra yatırım kararı alınmasında fayda var.
Bununla birlike kriptoparalara olan ilgi o kadar arttı ki; Japonya başta olmak üzere ağırlıklı doğu ülkeleri bu paraları yasallaştırmak için girişimler başlattılar. 2018 yılında bir çok ülke kendi parasını çıkarmak ve bu konudaki mevzuatı geliştirmek için oldukça yoğun çalışacak gibi görünüyor.
ICO ve Kriptopara İlişkisi
ICO kavramı kriptoparalar ile yaygınlaşmış yeni nesil bir fonlama yöntemidir (Detaylar için ICO Nedir?). Girişimler projelerini fon sağlamak için kriptopara ile yatırım topluyorlar. Kriptoparanın bir merkezi denetimi olmadığı için yatırım yapmak oldukça kolay. Örneğin istediğiniz kadar ETH’yi ilgili ICO’nun cüzdanına gönderiyorsunuz, kimlik bilgilerinizi sisteme yükleyince siz de artık yatırımcı oluyorsunuz. İşte bu avantajlar sayesinde ICO’lara yapılan yatırımlar diğer fonlama tutarlarını yakalamış durumda. Yapılan yatırımların artması kriptoparalara olan arzı da etkiliyor. Aşağıdaki tablo bunu çarpıcı olarak sunuyor:
https://www.coinschedule.com/stats.html (28.12.2017)
Coin Nedir?
“Coin” kelime anlamı olarak madeni para demektir. Kriptopara jargonunda ise harcanabilir para birimine kısaca coin deniliyor. İlk kripto olarak Bitcoin kabul edilir (daha önce de denemeler olmuştur). Yani ilk coin, Bitcoindir diyebiliriz.
Altcoin Nedir?
Bitcoine alternatif olarak piyasaya çıkan diğer kriptoparalara “altcoin (alternative coin)” adı verilir. İlk altcoin “namecoin” dir. Fakat popülerliği sebebiyle Ethereum zannedilir. Bir çok altcoin Bitcoin ve Ethereum’dan türetilerek ortaya çıkmıştır. Neden altcoinler var diye soracak olursanız; kriptoparalar dağıtık yapıda ve merkezsiz olduğu için kullanımdayken değişiklik yapmak da çok kolay olmuyor. Bu yüzden yeni ihtiyaçlara cevap vermek üzere yeni coin yapıları oluşturup mevcut bir coinden yenisi türetiliyor. Buna da fork deniliyor (detaylı bilgi için; Fork Nedir?).
Coin’ler başka bir altyapı üzerinde çalışmayıp tamamen kendi yapıları üzerinde çalışırlar. Yani herhangi bir platforma bağlı değillerdir. Token ve coin arasındaki önemli farklardan birisi budur. Detayını yazının devamında bulabilirsiniz.
Token Nedir?
Token’lar Ethereum, Waves gibi platformlarda üretilen ve bir varlığı temsil eden araç veya değerlerdir. Ethereum’un “akıllı kontrat” özelliği sayesinde bir çok token bu platform üzerinde üretilir. Token’lar ICO’lara yatırım yapanlara karşılık olarak dağıtılır. Token’lar sadece üretildikleri yapı üzerinde kullanılabilirler. Bununla birlikte tokenların sahibi değişebilir ve piyasada bir değeri oluşabilir. Bir token’ın kendine özgü bir blok zinciri, üretim mekanizması vardır.
Örneklemek gerekirse; bir oyun salonuna girdiğimizde para ile aldığımız oyun jetonları buna en iyi örnektir. Bu jetonlar bize oyun salonunda bir konfor sağlar. Dilediğimizde kasaya gitmeden hemen elimizdeki jetonu kullanırız. Hatta bazı oyunlardan ödül olarak yeni jetonlar bile kazanabiliriz. Günün sonunda işimiz bitince kasaya gidip jetonları iade edip paraya çevirebiliyoruz. İşte tokenların görevi de tam olarak bu. Bir ICO’ya katılıp 0.1 ETH yatırdınız diyelim. O ICO da size bunun karşılığında 1000 TOKEN verdi diyelim. Siz bu ICO canlıya geçtikten sonra bu tokenları ister o sistemde kullanırsınız isterseniz elinizde tutarsınız veya isterseniz satıp ETH olarak geri alabilirsiniz. Sanırım bu örnek “token nedir?” sorusuna cevap olmuştur.
En popüler kripto piyasa takip sitesi olan coinmarketcap.com‘a bakacak olursanız; “Coins” ve “Tokens” adında iki sekme görürsünüz. Burada kripto para ve tokenlar ayrı ayrı takip edilmektedir.
Coin ve Token Arasındaki Temel Fark
Bitcoin ve diğer altcoinler, bağımsız harcanabilir “coin” üretirken, ethereum gibi platformlar kontrollü yönetilen “token” üretirler. Coinler güvenli ve şeffaf bir şekilde ve platform bağımsız el değiştirirler. Tokenlar ise bir platformda belli bir amaç için üretilir ve dağıtılırlar.
En Popüler Coin ve Tokenlar
2017 yılı sonu itibariyle işlem hacmine göre ilk 5 coin ve token aşağıdaki gibidir.
İlk 5 Coin
İlk 5 Token
Kriptopara, Bitcoin ve ICO’larla İlgili Diğer Yazılarım
Bitcoin Cüzdanları Ne Kadar Güvenli?
Bitcoin Transferi Nasıl Yapılır?
Bitcoin Hakkında Bilmeniz Gerekenler
..ve diğer yazılarım
Umarım Coin, Token Nedir? sorusuna yanıt olmuştur.