Her seferinde teknoloji geliştiğinden ve iş yapma şekillerinin dönüştüğünden bahsediyorum. Black Friday ve Cyber Monday buna güzel birer örnek. Peki bu black friday hayatı nasıl etkiledi? Bir kaç açıdan değerlendirelim.
Black Friday ve Cyber Monday Ne Zaman?
Her sene kasım ayının son cuması “black friday” olarak anılıyor ve o güne özel çok ciddi indirimler yapılıyor. Amerika’da Şükran Günü‘nin ertesinde alışverişten dolayı oluşan trafik ve onunla ilgili işlenen suçlarda artış olmasında dolayı bu güne “black friday” deniyormuş. Sonrasında tam anlamıyla bir alışveriş çılgınlığına dönüşmüş.
Önceki yıllarda bu çılgınlık mağazalarda tecrübe edilirken şimdi artık e-mağazalarda gerçekleşiyor. Bu cumayı takip eden pazartesi de “Cyber Monday” olarak kutlanıyor…
Peki Neden Böyle Günler Var?
Cevabı basit. Kapital düzende birileri üretiyorsa başkası da tüketecek. Yoksa sistem işlemez. Elbette bu düzen böyle günler olmasa da işliyor ama bu özel günlerin de katkısı az değil. Bu sene dijital ortamlardaki pazarlama faaliyetleri ve harcanan para geçen senelere göre oldukça fazla görünüyor.
Gerçekten İndirim Yapılıyor mu?
Amerika’daki bilinen mağazalarda bir üründen çok kısıtlı miktarda %10’a düşmüş fiyatlar gördüm. Zaten insanların birbirini çiğnemesi de böyle oluyor. Fakat iş dijitale kayınca teknoloji sayesinde insan psikolojisini etkilemek çok daha kolay hale geldi. Bu kara cuma etkisi de giderek arttı.
Benim gözlemim şu; evet indirimler yapılıyor ama çok harika fırsatlar çok az. Yani çevremde “çok iyi indirim yakaladım” diyen çok arkadaş yok. Hatta insanlar alacakları ürünlerin daha önceden ekran görüntülerini kaydedip kıyaslama yapıyor. Bazı satıcılar fiyatları artırıp o fiyat üzerinden indirdik diyor. Ben bilemedim.
Black Friday’ın Etkileri
Peki bu efsane cuma ve benzeri günler bizi iyiye mi götürüyor? En azından etkilediği bazı başlıkları gözlemlerime dayanarak aktarmak isterim.
Kredi Kartı Tahsilatı
E-ticaret şirketleri internet üzerinden kredi kartı ile ödeme alma yapılarını ciddi şekilde geliştirdiler. Bu yoğun günler teknoloji ve yazılım tasarımlarının ilerlemesini de sağlıyor. Bu da daha fazla harcama yapabileceğimiz mükemmele yakın e-ticaret sitelerinin sayısını artırıyor.
Web Sunucuları
Alışveriş internete taşındığı için kara cumada artık cam çerçeve aşağı inmiyor ama sunucular ani talebe cevap veremeyip tıkanıp kalıyor. Şirketler de bu ani talepleri kaldıracak yatırımlar yaparak daha fazla para kazanmanın önünü açıyorlar.
Kargo Şirketler
Bu günlerde teslimat talepleri de aniden artınca haliyle kargo şirketleri de zorlanıyor. Sonuçta dağıtım işi fiziksel bir olduğu için ve talep sürdürülebilir olmadığından bu tür günlerde gecikmeler olması doğal. Bu sene 1 ay sonrasına kadar teslim süreleri verildiğini gördüm.
Ayrıca bu süreçlerde yapılan alışverişin belli bir oranı da iade ediliyor. Örneğin kişi ayakkabının iki farklı numarasını alıp olmayanı sonrasında iade ediyor. Bu sebepten de aralık ayında bile ortalık durulmuyor.
Kaybetme Korkusu: FOMO
Tüm bu pazarlama faaliyetlerinin başında “kaybetme korkusu – fear of missing out” yatıyor. Yok “son 2 ürün”, “son 2 saat”, “sana özel indirim” vb. gibi hareketlerle “sanki çok önemli bir indirimi kaçırıyormuşuz” hissi içine sürükleniyoruz. Sonra basıyoruz “satın al” butonuna… Alışverişi baştan aşağı kötülemek de yersiz ama biraz cüzdanı düşünerek hareket etmeli. Yoksa o kredi kartları sonradan ödenecek unutmamak lazım…
Son Söz
Teknoloji ve alışveriş birbirinin ayrılmaz parçası haline geldiler. Satılan eşyalar artık binbir türlü pazarlama tekniğiyle bize sunuluyor. Alalım, satalım ekonomi büyüsün elbette. Fakat kendinizi gereksiz bir şey satın alırken bulursanız iki kere düşünün…