Blokzincir nedir? Bu yazıda basit ve sade bir anlatımla blokzincir teknolojisinin tanımından ve nasıl çalıştığından bahsetmeye çalışacağım. bununla ilişki olan “dağıtık defter” ve “akıllı kontratlar” konusuna da değineceğim.
Blokzincir Nedir?
Yaptığınız işlemleri kaydettiğiniz bir defter düşünelim. Bu klasik muhasebe yaklaşımıdır. Şimdi bu defterin tek bir merkezi olmadan rahatlıkla paylaşılabildiğini ve buna rağmen içindeki bilgilerin değişmezliğinin garanti edilebildiği bir teknoloji düşünün… İşte blokzincir teknolojisi kısaca budur.
Blokzincir hayatımıza kripto paralarla girdi. Fakat sonradan bu teknolojinin çok farklı sektörlere yıkıcı inovasyon getirebileceği keşfedildi. Muhasebe defterinin yanısıra; tapu kayıtları, sağlık kayıtları, lojistik takip bilgileri, üretim zinciri bilgileri gibi bir çok sektörde yaşanan sıkıntılara çözüm sunabilmektedir.
Blokzincir sayesinde kayıtların sahipliği, değişmezliği, şeffaflığı, dağıtıklığı ve kesintisizliği teknolojinin yardımıyla sağlanabilmektedir.
Dağıtık Defter Teknolojisi nedir?
İçinde kayıtların durduğu bir işlem defterinin güvenli bir şekilde bir ağ içinde dağıtılmış haline “dağıtık defter” denir. Bir işlem yapıldığında ağ ile paylaşılarak farklı bilgisayara dağıtılır. Verinin tek bir merkezi kalmaz. Bu dağıtım sırasında kaydın değişmediğini sağlamak da blokzincir teknolojisinin en güçlü özelliğidir. Bundan ileride bahsedeceğiz.
Dağıtık bir defter, birden fazla bilgisayar ve lokasyonda merkezi kontrol olmadan bağımsız ve birbiriyle senkron olarak tüm verileri güvenli bir şekilde saklar.
Blokzincir Nasıl Çalışır?
Blokzincir bir ağ topluluğundan oluşur. Ağdaki herkesin uymak zorunda olduğu protokoller vardır. Bir işlem yapmak istediğinizde size özel gizli anahtarla işlemi imzalayıp ağdaki bilgisayarlara gönderirsiniz. İmzalama sayesinde, göndermek istediğiniz para veya değerin size ait olduğunu ispat edersiniz. Ağa dağıtılan işlem diğer birimler tarafından alınır ve kontrol edilir. Buna “fikir birliği” denir. Fikir birliği; kriptografik algoritmalar kullanılarak sağlanır (açık, gizli anahtar şifrelemesi). Fikir birliği olarak “doğru” veya “hatalı” sonucu ağda hızlıca yayılarak bir “birlik” sağlanmış olur.
Zamanla doğru ve onaylanmış işlemlerden oluşan dijital bir zincir oluşur. Bu zincirin parçalarına “blok” denilir. Bu bloklardaki verilerin değişmezliği kriptolojik teknikler ile sağlanır. Detay için diğer blokzincir yazılarıma bakabilirsiniz.
Akıllı Kontrat Nedir?
Akıllı kontrat veya akıllı sözleşmeler, blokzincir teknolojisine dayalı sözleşmelerdir. Burada sözleşme şartları ve sonunda ne yapılacağı tanımlanıp zincire eklenir. Böylece şart gerçekleşince önceden belli aksiyon gerçekleşir. Bir kontrat blokzincire eklendikten sonra onu geri almak veya değiştirmek mümkün değildir. Bu tür detayları kontratı aktif hale getirmeden önce tanımlamanız (kodlamak) gerekir. En çok bilinen akıllı kontrat platformu Ethereum platformudur.
Mülkiyet devretme, para veya fon aktarma, kira sözleşmeleri gibi bir çok alanda akıllı kontrat kullanımı için çalışmalar yapılıyor.
Basit bir anlatımla blokzincir hakkında bilgi vermeye çalıştım. Daha detaylı bilgi için; diğer blokzincir yazılarımı okuyabilirsiniz.
Burçin