Dünyada ve ülkemizde kripto para borsalarına olan ilgi günden güne artıyor. 2018 başındaki hareketlilikten sonra bitcoin fiyatı daha stabil seyretmeye başladı ve günlük işlem hacimleri de düştü. Fakat kripto paraya olan ilgi hiç azalmadı.
Artık daha fazla yatırımcı kripto marketlerde işlem yapıyor. Peki siz alım/satım yapmanın detaylarını ne kadar biliyorsunuz? Bu yazıda emir verirken bilmemiz gereken kavramların anlaşılır açıklamalarını bulacaksınız. Bu kavramları bilmek kullandığınız borsayı daha etkin kullanmanızı sağlayacaktır. Bu yazıda kullandığım görseller bitlo kripto borsasından alınmıştır.
Kripto Borsası Nedir?
Hesabındaki kripto parayı satmak isteyen veya parayla kripto para almak isteyenlerin bir araya geldiği karşılıklı fiyatlarda anlaşarak değiş tokuş yaptıkları ortamlara kripto para borsası deniyor.
Emir Vermek Ne Demektir?
Bir kripto borsasında istediğiniz kripto parayı almak veya satmak isteğinizi belirten isteğe emir vermek denir. Verdiğiniz emirler borsaya iletilir. Fiyat ve zaman önceliğine göre listeye eklenir. Alış talepleri ve satış talepleri fiyatlara göre eşleştiğinde ise karşılıklı olarak emirler gerçekleşir. Örnek emir verme ekranlarını aşağıda göreceksiniz.
Emir Gerçekleşmesi Nasıl Olur?
Bir emir verdiğinizi düşünelim. Bu emrin borsada eşleşip karşılık bulmasına “emir gerçekleşmesi” denir. Gerçekleşen emirlere artık “işlem” denir. Örneğin “0.1 BTC satış emri” verdiyseniz ve emriniz gerçekleştiyse, hesabınızdan 0.1 Bitcoin çıkar ve bu miktara eş olan TL karşılığı hesabınıza girer. Böylece emriniz gerçekleşmiş olur.
Açık Emir Nedir?
Açık Emir, borsaya bir emir verdiğinizde henüz gerçekleşmeden bekleyen emirlere denir. Açık emir miktarı stoğunuzun o an o miktar kadar blokelenmesine neden olur. Örneğin 0.1 BTC açık satış emriniz varsa ve stoğunuz 0.1 BTC’den oluşuyorsa ikinci bir emir veremezsiniz.
Kısmi Gerçekleşme Nedir?
Bazen emirlerin tamamına satıcı çıkmaz ve emirler kısmi olarak gerçekleşir. Bu durumda kısmi gerçekleşme olur. Emrin kalanı emir türüne göre ya iptal olur veya yaşamaya devam eder. Bizdeki kripto borsalarındaki emir türlerinde çoğunlukla kalan emir yaşar ve talep olursa kalanı da gerçekleşir.
Emir Tahtası Nedir?
Emir tahtası işin özünü anlamak için çok önemli bir kavramdır. Yukarıda örnek bir emir tahtası görüyorsunuz. Bu terim yıllar önce dijital borsalar yokken gerçekten bir tahta üzerine emirler yazılarak yapıldığı için böyle isimlendirilir. Alış emirleri büyükten küçüğe doğru solda, satış emirleri küçükten büyüğe doğru sağ tarafta olacak şekilde listelenmiştir.
Eğer aynı fiyattan hem alıcı hem satıcı iki tarafta birden yer alırsa borsa bu iki emri eşleştirip gerçekleşir. Yukarıdaki örnekte ya 34657.50 TL’den bir satış emir gelmesi veya 34807.15 TL’den bir alış emri gelmeden gerçekleşme olmaz.
Eğer fiyatlar eşleşir ama sağ ve sol taraftaki miktarlar aynı değilse (ki genelde böyle olur) gerçekleşmeye yetecek kadar miktar gerçekleşir. Az olan emir tamamen gerçekleşip fazla olan ise kısmi gerçekleşir.
Piyasa Fiyatı Nedir?
Tahmin edecebileceğiniz gibi bir borsada farklı fiyatlardan bir çok alıcı ve satıcı bekler. Fiyatı eşleşenler gerçekleşir diğerleri ise bekler. Bu eşleşmeler sonucunda bir fiyat oluşur. Bu fiyata piyasa fiyatı denir.
Bazı emir türlerinde piyasa fiyatı kullanılır, bazılarında ise fiyatı siz belirlersiniz. Aşağıda bu fiyatların nasıl kullanılacağına dair emir çeşitleri anlatılmıştır.
Kolay Alış Satış Nedir?
Kolay emir verirken sadece “kaç adet almak istiyorum?” veya “kaç adet satmak istiyorum?” sorusuna cevap verirsiniz. Fiyatı belirlemezsiniz. Verdiğiniz emir tahtadaki piyasa fiyatı üzerinden gerçekleşir. Emrin beklemeden gerçekleşmesini istiyorsanız “kolay emir” ile emir verebilirsiniz.
Yukarıdaki ekranda göreceğiniz gibi sadece almak istediğiniz tutarı girersiniz ve bu tutara karşılık piyasa fiyatından emir üretilir. Ek olarak; genellikle bu tür emirlerden daha fazla komisyon alınır. Bu emir türü yeni başlayanlar için uygundur. Ayrıca biriktirmek üzere alım yapıyorsanız da basit emir verebilirsiniz.
Farkettiyseniz grafikte “yaklaşık” ibaresi bulunur. Çünkü gerçekten borsadaki eşleşme olana kadar gerçek fiyatı biz göremeyiz. Borsalarda sunulan emir tahtası çoğunlukla bir süre gecikmeli olduğundan orada en üstte gördüğünüz fiyatlar da o anki piyasa fiyatı olmayabilir. O yüzden basit emir verdiğinizde gerçekleşme fiyatını emir ancak gerçekleştikten sonra kesin olarak görürsünüz.
Gelişmiş Alış Satış Nedir?
Eğer emrinizin sizin belirlediğiniz bir fiyattan gerçekleşmesini isterseniz “gelişmiş alış satış” yapmalısınız. Buna “limit emir” de denir. Emir verirken hem adet hem de fiyat gidersiniz. Böylece emriniz tahtaya sizin istediğiniz fiyattan yazılır ve eşleşme için bekler.
Yukarıdaki emir tahtası örneğinde alış ve satış listesinde bekleyen emirlerin çoğu limit emirdir. Çünkü basit emirler anında gerçekleşir. Bu limit emirler fiyatın artmasını veya azalması beklerler.
Gelişmiş alım satım vermek yeni başlayanlar için pek uygun değildir. Genellikle fiyat takibi yaparak fiyatın belli bir seviyeye geleceğini öngören borsacılar bu tür emirleri kullanırlar.
Son Söz
Kripto borsalarda emir verirken bilmeniz gereken kavramları açıklamaya çalıştım. Borsalarda işlem yapmadan önce gerekli ön bilgileri öğrenmenizde fayda var. Umarım bu kavramlar size faydalı olur. Kripto borsalarında emir vermek konusunda zorlandığınız kavramlar varsa lütfen yorumlara yazın. Onları da tartışalım.
Bu yazıdaki ekran örnekleri www.bitlo.com sitesinden alınmıştır. Bitlo.com üzerinden basit ve gelişmiş kripto para emirleri verebilirsiniz.